Trường Đại học Mỏ - Địa chất là cơ sở đào tạo và nghiên cứu khoa học đầu ngành của Việt Nam trong lĩnh vực các khoa học Trái đất: Đánh giá tiềm năng tài nguyên khoáng sản rắn, dầu khí, nước ngầm; nghiên cứu và dự báo các tai biến địa chất; nghiên cứu môi trường địa chất, môi trường khai thác mỏ khoáng sản; khảo sát thiết kế, đo vẽ các loại bản đồ địa hình, bản đồ địa chất; nghiên cứu thành phần vật chất của các loại hình khoáng sản và đất đá; nghiên cứu thiết kế các công trình ngầm và rất nhiều các lĩnh vực nghiên cứu chuyên đề khác thuộc các ngành Mỏ, Địa chất, Trắc địa, Dầu khí, Tin học ứng dụng, Kinh tế và Quản trị kinh doanh.
Hoạt động nghiên cứu khoa học và triển khai công nghệ là một trong những nhiệm vụ chính trị quan trọng được Nhà trường quan tâm đúng mức, chỉ đạo sát sao. Nhờ vậy trong nhiều năm qua, trường Đại học Mỏ - Địa chất đã hoàn thành xuất sắc các nhiệm vụ nghiên cứu khoa học được Nhà nước giao, mở rộng hợp tác quốc tế về nghiên cứu khoa học, đồng thời tăng cường hoạt động nghiên cứu khoa học triển khai công nghệ phục vụ có hiệu quả nền kinh tế xã hội các địa phương trong phạm vi toàn quốc, trong đó có Thủ đô Hà Nội. Vị thế của Nhà trường trong xã hội ngày càng được nâng cao. Năm 2004, trường Đại học Mỏ - Địa chất đã vinh dự được Nhà nước phong tặng danh hiệu đơn vị Anh hùng lao động thời kỳ đổi mới. Nhà trường có đầy đủ tiềm lực khoa học và tư cách pháp nhân đảm nhận và thực hiện tốt các nhiệm vụ nghiên cứu khoa học, triển khai và chuyển giao công nghệ về các lĩnh vực thuộc các chuyên ngành đào tạo của trường.
Trong những năm qua, trường Đại học Mỏ - Địa chất đã nhận được sự giúp đỡ toàn diện và có hiệu quả của Bộ Giáo dục và Đào tạo, của các Bộ, Ngành trung ương, các cơ quan quản lý cấp trên; sự hợp tác chặt chẽ của các ban ngành của Thủ đô Hà Nội. Đây là những thuận lợi cơ bản, những điều kiện ban đầu rất quan trọng cho hoạt động khoa học công nghệ của Nhà trường.
Trong giai đoạn công nghiệp hoá- hiện đại hoá đất nước trên cơ sở các chủ trương của Đảng và các chương trình mục tiêu về KHCN của Nhà nước, trường Đại học Mỏ - Địa chất đã xác định phương hướng hoạt động KHCN của Trường là “Phát huy năng lực, trí tuệ và khai thác tiềm năng chất xám của đội ngũ cán bộ KHKT nhằm tạo mối liên kết chặt chẽ giữa Nhà trường với các cơ sở sản xuất, giữa Trường với các địa phương trong cả nước; mở rộng mối quan hệ quốc tế về khoa học kỹ thuật và chuyển giao công nghệ thuộc các lĩnh vực chuyên môn khoa học của Nhà trường nhằm tiếp tục thực hiện Nghị quyết TW2 khoa VIII của Đảng về định hướng chiến lược phát triển KHCN phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước; tiếp nhận và thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IX”. Với phương hướng đó, trường Đại học Mỏ - Địa chất đã đạt được nhiều kết quả về hoạt động NCKH và chuyển giao công nghệ cho các địa phương, trong đó đối với Thủ đô Hà Nội các nhiệm vụ khoa học công nghệ của các nhà khoa học trong toàn trường đã tập trung giải quyết một số lĩnh vực chính sau đây:
- Đánh giá trữ lượng, chất lượng nước dưới đất, xây dựng phương án bảo vệ môi trường nước dưới đất thành phố Hà Nội khỏi bị cạn kiệt, ô nhiễm.
- Điều tra đánh giá dự báo biến dạng lún bề mặt đất khu vực Hà Nội do thay đổi mực nước ngầm. Xác lập cơ sở hoàn thiện hệ thống các trạm quan trắc biến dạng lún của thành phố Hà Nội.
- Nghiên cứu sự phân bố, nguyên nhân ô nhiễm Asen trong nước dưới đất khu vực Hà Nội, nghiên cứu ô nhiễm tại các khu vực nghĩa trang... và ảnh hưởng của chúng tơí đời sống kinh tế xã hội.
- Nghiên cứu, khảo sát điều kiện địa chất công trình phục vụ xây dựng các công trình xây dựng nhà cao tầng ở Hà Nội.
- Nghiên cứu thành lập bản đồ nền đất yếu khu vực Hà Nội phục vụ phát triển bền vững Thủ đô.
- Nghiên cứu những vấn đề liên quan đến địa chất môi trường, tai biến địa chất, từ đó đưa ra các cơ sở khoa học đánh giá và dự báo các quá trình địa chất động lực (các ẩn hoạ và sự cố) tiềm ẩn trên những vùng xung yếu trọng điểm của Hà Nội, định hướng phòng ngừa và xử lý chúng.
- Nghiên cứu ứng dụng phương pháp hiện đại để điều tra, lập bản đồ công trình ngầm một khu vực của Hà Nội.
- Lập sơ đồ quy hoạch hệ thống tuyến giao thông ngầm ở Hà Nội. Giải trình công nghệ khả thi và phân tích dự báo hiệu quả kinh tế xã hội.
- Thành lập bộ bản đồ số Hoàng thành Thăng long và Thủ đô Hà Nội qua các thời kỳ phục vụ cho các mục đích nghiên cứu và quy hoạch phát triển kinh tế-xã hội hướng tới kỷ niệm 1000 năm Thăng long-Hà Nội.
- Nghiên cứu xử lý nước Hồ Gươm bằng các phương pháp và công nghệ hiện đại.
Hoạt động khoa học công nghệ của trường phục vụ cho phát triển kinh tế-xã hội của Thủ đô trong những năm tới tập trung vào một số lĩnh vực chính như sau:
- Khảo sát, đo đạc thành lập các loại bản đồ quản lý đất đai, các loại bản đồ địa chất thuỷ văn, địa chất công trình phục vụ quy hoạch phát triển bền vững Thủ đô.
- Đánh giá tác động của các tai biến địa chất đến các công trình xây dựng, nghiên cứu khảo sát thực trạng môi trường địa chất khu vực Hà Nội, đề xuất các giải pháp khắc phục.
- Nghiên cứu đánh giá nguy cơ sụt lún mặt đất do khai thác nước ngầm, các nguyên nhân gây tổn hại đến tầng nước ngầm khu vực Hà Nội và phụ cận.
- Nghiên cứu đánh giá và dự báo tác động của dòng chảy sông Hồng đến tầng nước ngầm của của khu vực Hà Nội, đề xuất các giải pháp khắc phục.
- Nghiên cứu và đề xuất các giải pháp và công nghệ khả thi trong xây dựng các công trình giao thông ngầm; Thành lập bản đồ phân bố các công trình ngầm phục vụ cho việc quy hoạch và phát triển kinh tế-xã hội Thủ đô.
Bằng những đặc thù riêng của mình, Trường Đại học Mỏ - Địa chất đã phát huy việc hợp tác với các cơ quan, các ban ngành của Thủ đô trong nhiều năm qua và đã đạt được nhiều kết quả rất đáng được phát huy, góp phần không nhỏ trong việc quy hoạch phát triển bền vững Thủ đô. Hướng tới kỷ niệm 1000 năm Thăng Long - Hà Nội, dưới sự chỉ đạo của Đảng uỷ và Ban giám hiệu nhà trường, phát huy các thành tích đã đạt được, hoạt động khoa học công nghệ của Trường Đại học Mỏ - Địa chất sẽ đẩy mạnh hơn nữa góp phần xứng đáng vào sự phát triển của Thủ đô thời kỳ công nghiệp hoá hiện đại hoá.